Yatırım Ortamı

TÜRKİYE’NİN MERKEZİNE BİR YATIRIM YOLCULUĞU: KONYA

Anadolu'nun merkezinde 41.000 km²'lik alanı kaplayan Konya, İç Anadolu'yu Akdeniz'e bağlayan bir geçiş yolu olan Toros Dağları’nın eteklerinde bulunmaktadır. En fazla komşu ile sahip olan Konya’nın etrafını Ankara, Eskişehir, Karaman, Antalya, Isparta, Afyon, Mersin, Aksaray ve Niğde çevrelemekte olup 10 milyondan fazla insana komşu durumundadır.

İldeki yatırım avantajlarından biri de şehrin coğrafi konumudur. Zengin, köklü geçmişi, güvenli konumu, tarımsal sanayii, genç nüfusu, kent hayatı ve kültürü, ulaşım ağı ve teşvik sistemindeki avantajlı konumu ile Konya, hızla büyüyor ve büyürken yatırımcılarla kazancını paylaşıyor. Konya,  jeolojik olarak deprem riskinin en az yaşandığı iller arasındadır.

2,32 milyon nüfusa sahip olan Konya, Türkiye nüfusunun %2,7'sine ev sahipliği yapmaktadır. Nüfusunun %16,2’sini 15-24 yaş arası “genç nüfus” oluşturmaktadır. İlde bulunan 5 üniversitede öğrenim görmekte olan 130.000’den fazla öğrenci ile eğitim seviyesi ve kalifiye işgücü bağlamında iyi durumda olan bir ildir. Konya, öğretim elemanı sayısında ve örgün üniversite öğrencisi sayısında ise Türkiye’de 4. sırada yer almaktadır.

Konya’da ortaöğretimde 379 okul bulunmaktadır. Bu okulların 173’ü mesleki ve teknik eğitim vermekte olup ortaöğretimde okulların %45,6’sını meslek liseleri oluşturmaktadır.

Konya’dan Ankara, Eskişehir, Kocaeli ve İstanbul'a hızlı tren bağlantıları ile de erişmek mümkündür. Ankara ve Eskişehir'e hızlı tren ile ulaşım yaklaşık 2 saat sürerken İstanbul'a ulaşım ise 4 saat 20 dakika sürmektedir. Konya, havalimanı ile İstanbul’a uçuş imkânı sağlamakta olup buradan da Dünyanın birçok noktasına erişim imkânı bulunmaktadır. Ayrıca, belirli dönemlerde Avrupa'daki önemli şehirlere doğrudan uçuş imkânları da bulunmaktadır. Bölünmüş yol ve il devlet yolu uzunluklarında birinci olan ilden 3 saatlik karayolu ile 10 milyon insanımıza erişmek mümkündür. Türkiye’nin en büyük limanlarından birisi olan Mersin Limanı’na yaklaşık 350 km uzaklıktadır.

Konya sanayi 1980'lerden sonra çeşitli sektörlerde büyük gelişim kaydetmiştir. Bunların arasında makine imalatı, otomotiv yedek parça sanayi, metal döküm, gıda endüstrisi, araç-üstü ekipman üretimi, plastik-ambalaj, araç üstü vinç ekipmanları, imalatı, tarım makineleri, silah sanayi ve ekipmanları ile değirmen makinesi üretimi rekabetçi sektörler olarak öne çıkmaktadır. Yakın bir geçmişte gelişim gösteren bazı sektörler ise yenilenebilir enerji, yazılım, savunma sanayii ve ilaç sektörleridir.

2022 yılı Konya’nın Gayrisafi Yurt İçi Hâsıla paylarına bakıldığında sanayi sektörü %30,9; tarım sektörü %18,8; hizmet sektörü ise %39,8 paya sahiptir.

Konya, ülkemizde metal işleme makineleri sektöründe, araç üstü ekipman sektöründe, tarım makineleri ve ekipmanları sektöründe, av tüfekleri imalatında Türkiye pazarının lider üreticisi konumundadır. Tarım makineleri ve ekipmanların ülkemizin ihracatında 2. sıradadır. Savunma sanayi ihracatında ise 4. sıradadır.

İSO 1.000’de toplam 25 firması bulunmaktadır. Bu listede yer alan ancak başka il odasına kayıtlı olmasına rağmen Konya’da üretimi ve yatırımı olan birçok büyük şirket de bulunmaktadır. Otomotiv yan sanayi, döküm, tarım makineleri ve medikal-savunma sanayi alanlarında 4 adet kümelenme çalışması yürütülmektedir.

Türkiye’de Konya; sanayi işletmesi sayısında 4., otomotiv yan sanayi imalatçıları sayısında 1.; makine-ekipman imalatçıları sayısında 2.; ana metal imalatçıları sayısında 3., gıda imalatçıları sayısında 5.sırada yer almaktadır.

Konya, Türkiye’de toplam sanayi sitesi alanında ve toplam sanayi alanında 1. iken toplam OSB alanında ise 3. sıradadır. Ayrıca, 138 ile en fazla sanayi sitesine sahip ildir.

22 Ar-Ge ve 1 Tasarım Merkezinin bulunduğu Konya’da, Konya Teknokent ve InnoPark Konya Teknoloji Geliştirme Bölgeleri ile inovasyon ve girişimcilik ekosistemini geliştirmeye odaklanan Konya, 50.000'i aşkın işyeri, 600'den fazla yabancı sermayeli firması, 12 Organize Sanayi Bölgesi ve 138 sanayi sitesi ile ülkemizin önemli tarım, sanayi ve ticaret merkezidir.

Kadınhanı OSB, Cihanbeyli OSB, Hüyük OSB ve Tarım Makineleri İhtisas OSB kuruluş çalışmaları da devam etmektedir. Karapınar Enerji İhtisas ve Konya Teknoloji isimleri ile 2 adet Endüstri Bölgesi bulunmaktadır. Ayrıca Konya’da 1 adet de özel endüstri bölgesi bulunmaktadır. Bu özellikleri ile Konya, yüksek teknoloji odaklı üretimindeki payını artırmakta ve yatırımcılar için her geçen gün daha da cazip hale gelmektedir.

Konya, Türkiye’de alınan patent sayısında 8., marka tescilinde 5., faydalı modelde 5., tasarım da ise 7. sıradadır. Ayrıca, Konya’da 77 adet coğrafi işaret tescilli ürün bulunmakta olup Türkiye’de 2. sıradadır.

Türkiye’nin en büyük 5. fuar merkezine sahip Konya’da, her yıl Türkiye’nin en büyük uluslararası fuarlarından biri düzenlenmektedir.

Son 24 yılda ihracatın 39 kat arttıran ilimiz, devam eden projelerin tamamlanmasıyla birlikte birçok alanda olduğu gibi yatırımın da merkezi olacaktır. 3.400’den fazla ihracatçı firmasıyla 180’den fazla ülkeye 3,36 milyar dolar ihracat yapan Konya, 1,75 milyar dolar dış ticaret fazlası vermektedir. Konya ihracatının %93,5’ini ise imalat sanayi oluşturmaktadır.

İl, güneş radyasyonu (güneş ışınımı) değerleri ve güneşli saatler açısından Türkiye'nin en uygun bölgesidir. Türkiye'de en iyi radyasyon (güneş ışınımı) ve güneş ışığına maruz kalmaktadır. Coğrafi olarak uygun eğime sahip geniş ovalarla kaplı olan Bölge, güneş enerjisiyle ilgili yatırımlar için uygun bir konumdadır. Buna ek olarak, en zengin linyit kömür maden rezervlerinden biri (yaklaşık 1,8 milyar ton) Konya-Karaman Bölgesi'nde bulunmaktadır. Hızla artan enerji talebi ile birlikte Bölge, aynı zamanda hidroelektrik, güneş, rüzgâr ve biokütle enerjisi açısından büyük bir potansiyele sahiptir.

Türkiye'nin tahıl ambarı konumunda bulunan Konya; toplam tarım alanı, toplam tahıl üretimi yanı sıra süt, un, şeker, buğday, arpa, şeker pancarı, lale, mısır (dane), havuç, fiğ (macar) (yeşil ot), kuşyemi, korunga (tohum), acıbakla ve kanola üretiminde Türkiye lideri konumundadır.

Yonca (yeşilot), mısır (silajlık), üzüm (kurutmalık-çekirdekli), lahana (kırmızı), turp (bayır), pepino, mercimek (yeşil), nane, ayçiçeği (çerezlik), çim tohumu, bezelye ve çemenotu üretiminde Türkiye’de 2. sıradadır.

Vişne, kiraz, kimyon, haşhaş, aspir, yonca (tohum), rezene, domates (salçalık), yulaf (dane), turp (kırmızı) ve fiğ (macar) (dane) üretiminde ise Türkiye’de 3. sıradadır.

Ülkemizde Konya; canlı hayvanlar değeri, hayvansal ürünler değeri, büyükbaş hayvan sayısı ve sığır (kültür) sayısında 1.sırada; toplam küçükbaş hayvan ve yerli koyun sayılarında 2. sırada;  yumurta tavuğu ve merinos koyun sayısında ise 3. sırada yer almaktadır.

Bunun yanı sıra önemli bir turizm merkezi olan ve her yıl 3 milyondan fazla kişiye ev sahipliği yapan il, inanç, kültür, doğa turizmi yatırımları açısından da son derece elverişlidir. Kapadokya ve Antalya gibi önemli turizm merkezlerinin geçiş güzergâhındadır. 9 adet 5 yıldızlı; 10 adet 4 yıldızlı otel bulunmaktadır. Mevlana Müzesi ise Türkiye’nin en çok ziyaret edilen müzesidir.

12’si özel olmak üzere 45 hastanesi bulunan ilde 4.300’den fazla doktor ve 7.500’den fazla yatak kapasitesi mevcuttur. 1.250 yataklı Şehir Hastanesi de hizmete açılmıştır.

2017 yılı SEGE çalışmasında Konya 0,668 skor ile 2. kademede yer almıştır. İller arası sıralama da ise 14. sıradadır.

Türkiye'de teşvik sistemi illerin sosyo-ekonomik kalkınma düzeyine göre hazırlanmaktadır. Türkiye, bu bölgelerdeki şehirlerin gelişme düzeyine dayalı olarak altı bölgeye ayrılmıştır. Konya, yatırımcıların gümrük vergisi muafiyeti, KDV muafiyeti, vergi indirimi, sosyal güvenlik prim katkı payı, arazi tahsisi ve benzeri avantajları alabilecekleri 2. bölgede yer almaktadır. 2023 yılı sonu itibariyle 752 adet ile en fazla teşvik belgesi düzenlenen 5. il Konya’dır. 21 ilçesi ise bir alt bölge teşviklerinden yararlanacak ilçeler arasına alınmıştır.